Voor iedere ondernemer is een betrouwbare water- en elektriciteitsvoorziening van cruciaal belang. Op Bonaire is dat minder vanzelfsprekend dan in andere delen van de wereld. Anders dan in bijvoorbeeld Europees Nederland heeft Bonaire een ‘stand-alone’ systeem, zonder koppelingen met netwerken op het vasteland. Dit betekent dat zowel elektriciteit als drinkwater ter plaatse moet worden geproduceerd. Er is op Bonaire maar één distributeur en een relatief klein aantal aansluitingen. Daardoor is er eerder sprake van ‘schaalnadelen’ dan van ‘schaalvoordelen’. Het gevolg hiervan is dat de kosten van elektriciteit en drinkwater voor zowel huishoudens als bedrijven hoger zijn dan in bijvoorbeeld Europees Nederland.
De nieuwe Wet elektriciteit en drinkwater, die naar verwachting op 1 juli 2016 (geheel of gedeeltelijk) zal worden ingevoerd, geeft een nieuw regulerend kader voor het produceren en distribueren van elektriciteit en drinkwater. In de nieuwe wet zijn de mogelijkheden voor een duurzame opwekking van elektriciteit uitdrukkelijk benoemd. Voor ondernemers verandert er hierdoor het een en ander. Zo kunnen ze onder andere zelf kiezen hoe ze in hun energiebehoefte willen voorzien. In dit artikel informeer ik u over de opzet van de nieuwe wet en bespreek ik een aantal aandachtspunten die voor ondernemers op de BES-eilanden van belang zijn.
Productie
Conform de nieuwe wet kunnen meerdere producenten een productievergunning aanvragen. Een vergunning is verplicht als de elektriciteit of het drinkwater anders dan voor eigen gebruik wordt geproduceerd. Als duurzame elektriciteit wordt opgewekt (bijvoorbeeld door zonnepanelen), dan mag wel worden ‘teruggeleverd’ en is een vergunning pas nodig als de duurzaam opgewekte elektriciteit niet hoofdzakelijk voor eigen gebruik wordt geproduceerd.
Dat betekent dat het voor een ondernemer aantrekkelijk kan zijn om zelf duurzame elektriciteit op te wekken. Ten eerste hoeft daardoor minder elektriciteit van het net te worden afgenomen. Daarnaast mag een ondernemer een eventueel overschot terugleveren aan het net. Voor het surplus aan elektriciteit dat aan het net wordt teruggeleverd, ontvangt de ondernemer dan een vergoeding. De hoogte van deze terugleververgoeding moet nog worden vastgesteld, maar zal volgens de laatste berichten USD 0.02 tot 0.05 per kWh bedragen (afhankelijk van de capaciteit van de aansluiting). Voor de hoeveelheid energie die voor een terugleververgoeding in aanmerking komt, bestaat echter een maximum dat gelijk ligt aan de hoeveelheid die voor eigen gebruik wordt ingezet. Met andere woorden: als er meer dan tweemaal zoveel elektriciteit wordt opgewekt als voor eigen gebruik wordt ingezet, en dientengevolge meer dan de helft van de totale hoeveelheid opgewekte elektriciteit wordt teruggeleverd, dan ontvangt de ondernemer alleen een vergoeding voor het overtollige deel dat gelijk is aan de hoeveelheid die hij voor eigen gebruik inzet. Op basis van deze uitgangspunten in de wet zal een ondernemer straks kunnen afwegen of het aantrekkelijk is om te investeren in de opwekking van duurzame elektriciteit, bijvoorbeeld door de aanschaf van zonnepanelen. Het aanschaffen van duurzame elektriciteit in een hoeveelheid die groter is dan tweemaal het eigen gebruik, wordt hierdoor in ieder geval ontmoedigd.
Productievergunningen
Het zal niet eenvoudig zijn om een productievergunning te krijgen. Een belangrijke voorwaarde die staat opgenomen in de conceptregeling bij de wet, is dat de producent een overeenkomst kan overleggen met de distributeur van elektriciteit. Op Bonaire zal dat hoogstwaarschijnlijk WEB zijn. Het is nog niet bekend of WEB overeenkomsten met producenten wenst te sluiten en welke voorwaarden daarbij van toepassing zijn. Daarnaast zal de productievergunning voorschriften bevatten over de hoeveelheid elektriciteit of drinkwater die tenminste per tijdseenheid wordt geproduceerd. Dat betekent dat een productievergunning niet vrijblijvend is en dat een producent aan deze en andere eisen moet voldoen.
Distributie
Per BES-eiland zal één distributeur worden aangewezen. De aandelen in de distributeur moeten direct of indirect in handen zijn van het openbaar lichaam en de distributeur moet over het eigendom van het distributienet beschikken. Naar verwachting zal op Bonaire WEB worden aangewezen als distributeur.
De distributeur krijgt een aanzienlijk takenpakket dat bestaat uit onder andere het aansluiten van afnemers, het transport van water en elektriciteit, het plaatsen, beheren en uitlezen van de meters en het factureren van afnemers.
Ondernemers kunnen met klachten aankloppen bij de distributeur, die voor het afhandelen daarvan een procedure moet inrichten. De wet bevat zelfs een optie voor een schadevergoedingsregeling indien storingen optreden, maar het is niet duidelijk of de wetgever van deze optie gebruik zal maken.
Tarieven
De wetgever heeft benadrukt dat de levering van elektriciteit en drinkwater een eerste levensbehoefte is en dat er door de kleine markt feitelijk weinig concurrentie is. Op basis hiervan is besloten dat afnemers beschermd moeten worden door middel van tariefregulering.
Om die reden zal de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de volgende tarieven gaan vaststellen: het aansluittarief, het vaste en variabele gebruikstarief voor elektriciteit en het wegtransporttarief voor drinkwater. De ACM zal daarbij uitgaan van de systematiek van ‘price cap’, en het tarief baseren op de ‘efficiënte kosten’ plus een redelijk rendement van respectievelijk de producenten en de distributeur. De ACM kan producenten en de distributeur hiermee ‘prikkelen’ om efficiënter te werken en de tarieven zo laag mogelijk te houden.
Pagabon
Het gebruik van Pagabon blijft mogelijk. Voor afnemers met een zware aansluiting die ‘off-grid’ willen gaan is een bijzondere bepaling opgenomen, die inhoudt dat een afnemer die op het tijdstip van inwerkingtreding van de wet (1 juli 2016) een dergelijke aansluiting heeft, nog gedurende vijf jaar daarna het vaste gebruikstarief moet betalen. Deze afnemers zijn dus bij wet verplicht nog bij te dragen in de kosten van het netwerk, omdat de wetgever van mening is dat het net al op de afname is ingericht en dat de kosten hiervoor al zijn gemaakt.
Conclusie
Op 1 juli 2016 zal naar verwachting de Wet elektriciteit en drinkwater in werking treden. Voor ondernemers ontstaat daardoor ruimte om zelf te kiezen hoe zij in hun energiebehoefte willen voorzien. Mogelijk ontstaat er zelfs ruimte om zelf producent te worden. De vaststelling van de tarieven zal worden overgelaten aan de ACM.
Tom Peeters is een ervaren en gespecialiseerd vastgoedadvocaat en manager van onze vestiging op Bonaire. Hij publiceert regelmatig over onder andere projectontwikkeling, duurzaamheidsprojecten, coöperaties en aanbestedingen. Via dit blog deelt hij zijn kennis en ervaring over deze en andere uiteenlopende juridische onderwerpen, waarmee ondernemers op Bonaire worden geconfronteerd.
