Voor het doen van investeringen is vaak geld nodig. Als dat geld van externe geldschieters, zoals banken of andere investeerders, moet komen zijn er twee thema’s die prominent de aandacht vragen: het stellen van zekerheden en Due Diligence. Als ondernemer is het goed te weten wat in dat kader wordt verwacht en waar je rekening mee moet houden.
Zekerheden
Indien een onderneming of een bank kapitaal verschaft door het geven van lening, dan is het belangrijk en vaak ook vereist dat zekerheid wordt geboden voor de terugbetaling daarvan. Het bekendste voorbeeld daarvan is het verlenen van een hypotheekrecht op een onroerend goed (zoals een bedrijfspand) als zekerheid voor de nakoming van de verplichtingen uit een lening of krediet. Indien de verplichtingen niet worden nagekomen (bijvoorbeeld als de maandelijkse rente of aflossing niet wordt voldaan), dan kan de leningverstrekker het hypotheekrecht executeren en het onderpand openbaar doen verkopen. Omdat onroerend goed zijn waarde veelal behoudt, is dit vaak een aantrekkelijk onderpand voor een geldverstrekker.
Bij startende ondernemers of ondernemingen met weinig eigen vermogen wordt ook nog wel eens verwacht dat een hypotheekrecht wordt verleend op onroerende zaken in privé, zoals een woonhuis. Ondernemers dienen zich te realiseren dat de gevolgen van problemen in een onderneming (bijvoorbeeld een faillissement) zich in dat geval ook kunnen uitstrekken tot de persoonlijke situatie, terwijl door het oprichten van een BV of NV juist wordt geprobeerd dat te voorkomen.
Met een pandrecht wordt een zelfde soort zekerheid verleend als bij het hypotheekrecht, maar dan op andere dan onroerende zaken, zoals een bedrijfsinventaris (tafels en stoelen) of vorderingen op crediteuren. Als de verplichtingen jegens de geldverstrekker niet worden nagekomen, dan kunnen de goederen openbaar worden geveild of dienen de crediteuren aan de geldverstrekker te betalen. Omdat roerende goederen vaak minder waardevast zijn en op een veiling meestal (veel) minder opbrengen dan de nieuwwaarde, wordt een pandrecht meestal als een aanvullend zekerheidsrecht gebruikt.
Daarnaast worden bij investeringstransacties vaak ook garanties of borgstellingen vereist. Door middel van een borgstelling stelt iemand zich garant voor de nakoming van de verplichtingen van een onderneming. Een borgstelling wordt nog wel eens gevraagd van aandeelhouders in een onderneming bij het verstrekken van een krediet door een bank. Veel ondernemers realiseren zich niet dat een borgstelling verstrekkende gevolgen kan hebben, omdat ook dit tot gevolg kan hebben dat financiële problemen binnen een onderneming (waardoor bijvoorbeeld niet meer kan worden voldaan aan kredietverplichtingen), ‘doorslaan’ naar de ondernemer in privé. Immers, de bank kan bij een borgstelling de ondernemer rechtstreeks aanspreken voor achterstallige betalingen en zich mogelijk verhalen op privégoederen, spaargeld of het woonhuis.
Daarnaast levert een persoonlijke borgstelling nog wel eens een aandachtspunt op bij de overdracht van (delen van) een onderneming of aandelen daarin. Als een borg zijn belang in een onderneming overdraagt door bijvoorbeeld zijn aandelen te verkopen, dan betekent dit niet automatisch dat de borgstelling ook overgaat op de nieuwe eigenaar. Dat vereist afspraken tussen de borg en de nieuwe eigenaar en ook de bank zal daarmee moeten instemmen. De bank zal daarbij kijken naar de financiële positie van de oude en de nieuwe borg. Het komt wel eens voor dat de bank op basis daarvan niet instemt met een overgang van de borgstelling, omdat de nieuwe borg veel minder verhaal biedt. Dan kan een situatie ontstaan dat de oorspronkelijke borg (die door het verkopen van zijn aandelen helemaal niet meer bij de onderneming betrokken is) toch via de borgstelling gehouden kan worden om een bijdrage te doen als de kredietverplichtingen niet worden nagekomen. Het is daarom van groot belang hierover goede afspraken te maken met alle betrokken partijen.
Due Diligence
Due Diligence is een Engelse term die langzamerhand ingeburgerd is geraakt en die vertaald ‘goed onderzoek’ inhoudt. Een Due Diligence omvat het in kaart brengen van de financiële en juridische situatie van een onderneming, zodat een investeerder zich een beeld kan vormen van de kansen en risico’s van zijn investering. Vooral als sprake is van een overname van een onderneming, dan is het uitvoeren van een Due Diligence noodzakelijk.
Bij het uitvoeren van een Due Diligence wordt vaak een ‘dataroom’ ingericht waarin de onderneming documenten plaatst die inzicht geven in het reilen en zeilen van de onderneming. Voorbeelden zijn kredietovereenkomsten, huurovereenkomsten, eigendomsbewijzen, contracten met andere ondernemingen, informatie over juridische procedures, eventuele patenten, beschermde merken etc. Investeerders kunnen dan toegang krijgen tot de dataroom (natuurlijk na het tekenen van een geheimhoudingsverklaring) en vragen stellen, zodat zij inzicht krijgen in de onderneming. Met grote Due Diligence onderzoeken is vaak veel tijd gemoeid, omdat adviseurs (zoals advocaten en accountants) alle documenten moeten doornemen om te bekijken of daarin zaken zitten die van belang zijn voor het nemen van een investeringsbeslissing.
Bij een Due Diligence op kleinere schaal gaat het er bijvoorbeeld om om zeker te stellen dat de onderneming inderdaad eigenaar is van panden of percelen, waardoor het onderzoek vaak beperkt kan zijn tot het raadplegen van de openbare registers.
Conclusie
Bij het nemen van investeringsbeslissingen komt nogal wat kijken. In de fase van informatie verzamelen is een Due Diligence een handig hulpmiddel, waarna weloverwogen een investeringsbeslissing kan worden genomen. Daarna zullen sommige geldschieters zekerheden verlangen in de vorm van een hypotheek- of een pandrecht. Soms wordt zelfs een borgstelling gevraagd. In deze situatie dient een ondernemer zich bewust te zijn van de risico’s die dat met zich mee kan brengen.
Tom Peeters is een ervaren en gespecialiseerd vastgoedadvocaat en manager van onze vestiging op Bonaire. Hij publiceert regelmatig over onder andere projectontwikkeling, duurzaamheidsprojecten, coöperaties en aanbestedingen. Via dit blog deelt hij zijn kennis en ervaring over deze en andere uiteenlopende juridische onderwerpen, waarmee ondernemers op Bonaire worden geconfronteerd.
