Als partijen met elkaar een overeenkomst willen sluiten, dan zal er vaak sprake zijn van een aanbod van de ene partij dat al dan niet aanvaard wordt door de andere partij. Belangrijke aspecten van een aanbod zijn vaak de prijs, de levertijd en de omschrijving van wat wordt geleverd of gedaan. Daarnaast is het van belang juridische detailafspraken te maken over bijvoorbeeld de manier van factureren en betalen, verzekeringen, aansprakelijkheden, garanties, geheimhouding, persoonsgegevens, intellectuele eigendomsrechten en de manier waarop en door wie geschillen worden beslecht.
Veel ondernemers gebruiken daarvoor algemene voorwaarden, die van toepassing worden verklaard op de overeenkomst. Het gebruik, maar ook de inhoud van algemene voorwaarden is dwingend in de wet geregeld, waardoor het als ondernemer van belang is te weten hoe u daarmee om moet gaan.
Toepasselijkheid van algemene voorwaarden
Algemene voorwaarden zijn pas van toepassing als de algemene voorwaarden van toepassing zijn verklaard in de overeenkomst. Als ondernemer die iets inkoopt moet u er dus op bedacht zijn dat in het aanbod van uw leverancier kan zijn opgenomen dat algemene voorwaarden van toepassing zijn. Als u dat aanbod accepteert, accepteert u ook de algemene voorwaarden.
Soms bevatten de algemene voorwaarden bepalingen waar u het helemaal niet mee eens bent. Het is dan zaak om bij de reactie op het aanbod expliciet aan te geven dat u “de algemene voorwaarden van de hand wijst”. De algemene voorwaarden zijn dan niet van toepassing, maar uw leverancier kan dan besluiten uw herziene tegenaanbod (u heeft immers de algemene voorwaarden, die een onderdeel waren van het aanbod, niet geaccepteerd) niet te aanvaarden waardoor er geen overeenkomst tot stand komt.
Let op dat het niet genoeg is om naar uw eigen algemene voorwaarden te verwijzen. De algemene voorwaarden van de wederpartij dienen uitdrukkelijk van de hand te worden gewezen.
Kennisname van algemene voorwaarden
Om te voorkomen dat u wordt gebonden aan algemene voorwaarden die u niet kent, is in de wet opgenomen dat u een redelijke mogelijkheid moet zijn geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Als dat niet het geval is geweest, kunt u een beroep doen op de gehele of gedeeltelijke vernietiging van de algemene voorwaarden. Dat betekent dat de partij die algemene voorwaarden gebruikt zeker moet stellen dat een redelijke mogelijkheid is geboden om daarvan kennis te nemen.
Het meest zeker is het afdrukken van de algemene voorwaarden op de achterkant van het briefpapier, of het opnemen van de algemene voorwaarden in hetzelfde digitale bestand als de offerte en dit als één geheel te versturen. Als dat niet mogelijk is (bijvoorbeeld omdat de algemene voorwaarden te omvangrijk zijn om op de achterkant van een vliegticket af te drukken), dan moet de gebruiker van de algemene voorwaarden voor het sluiten van de overeenkomst bekendmaken dat de voorwaarden bij hem, dan wel het kantoor van de Kamer van Koophandel, dan wel de griffie van het Gerecht ter inzage liggen en dat deze op verzoek zullen worden toegezonden.
Inhoud van de algemene voorwaarden
Een artikel in de algemene voorwaarden is vernietigbaar indien dat ‘onredelijk bezwarend’ is. Dit is een breed begrip dat in de wet verder is uitgewerkt. In de wet is een zogenaamde ‘zwarte lijst’ van onredelijke bedingen opgenomen in overeenkomsten met personen (geen ondernemingen), voorbeelden zijn: een beding dat de ene partij de vrijheid laat om vast te stellen of de overeenkomst goed wordt nagekomen, de beperking van rechten van ontbinding en opschorting, een mogelijkheid tot prijsverhoging binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst zonder mogelijkheid van de overeenkomst af te zien en een stilzwijgende verlenging van meer dan een jaar. Als een dergelijk beding voorkomt in de algemene voorwaarden, dan kunt u een beroep doen op de vernietiging daarvan, waardoor het niet meer van toepassing is.
Naast de zwarte lijst staat in de wet bestaat er ook een ‘grijze lijst’ van bedingen waarvan wordt vermoed dat ze onredelijk bezwarend zijn, zoals: een ongebruikelijke termijn voor nakoming, geen verplichting tot schadevergoeding en een opzegtermijn langer dan drie maanden. Als een dergelijk beding voorkomt in de algemene voorwaarden dan kan dat beding worden vernietigd, tenzij de gebruiker van de algemene voorwaarden kan aantonen dat het in het licht van de omstandigheden helemaal niet onredelijk bezwarend is.
Hoewel de beide lijsten alleen van toepassing zijn voor het gebruik van algemene voorwaarden met personen (geen ondernemingen), kan bij toepassing tussen ondernemingen sprake zijn van ‘reflexwerking’. Afhankelijk van de omstandigheden en de grootte van de ondernemingen kunnen de lijsten toch een basis vormen voor een beroep op vernietigbaarheid van artikelen in de algemene voorwaarden.
Conclusie
Algemene voorwaarden kunnen een nuttig middel zijn om nadere afspraken te maken bij het sluiten van een overeenkomst. Het is dan wel opletten dat de algemene voorwaarden van toepassing worden verklaard (of juist expliciet van de hand worden gewezen) en dat de wederpartij kennis kan nemen van de algemene voorwaarden, waarbij het is aan te raden om de algemene voorwaarden bij het sluiten van de overeenkomst ter hand te stellen op een manier waarop dat achteraf kan worden aangetoond (bijvoorbeeld door afdrukken op de achterkant van de offerte of bij de ondertekening aan te geven dat verklaard wordt dat tevens kennis is genomen van de algemene voorwaarden).
De wet geeft de wederpartij van een gebruiker van algemene voorwaarden bescherming door te bepalen dat algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend mogen zijn. Voor overeenkomsten met personen (geen ondernemingen) wordt dat verder uitgewerkt in zwarte en grijze lijsten, die onder bepaalde omstandigheden echter ook van toepassing kunnen zijn op overeenkomsten tussen ondernemers.
Tom Peeters is een ervaren en gespecialiseerd vastgoedadvocaat en manager van onze vestiging op Bonaire. Hij publiceert regelmatig over onder andere projectontwikkeling, duurzaamheidsprojecten, coöperaties en aanbestedingen. Via dit blog deelt hij zijn kennis en ervaring over deze en andere uiteenlopende juridische onderwerpen, waarmee ondernemers op Bonaire worden geconfronteerd.
