De wereld is in de ban van COVID-19 en de humanitaire en economische crisis die daar het gevolg van is. De beurzen kleuren dieprood en een wereldwijde economische recessie lijkt in zicht. Import en export zijn van overheidswege beperkt, faillissementen dreigen en veel personeel zit – al dan niet werkend – thuis.
Situatie in de Dutch Caribbean
De overheden van de verschillende landen van het Koninkrijk hebben diverse maatregelen genomen met verstrekkende gevolgen. Met name het praktisch stilvallen van het vlieg- en maritieme verkeer rond de eilanden en het sluiten van niet-essentiële ondernemingen en organisaties ontregelt het dagelijkse leven. Voor de Caribische delen van Koninkrijk is het toerisme en daaraan gelieerde horeca een belangrijke pijler van de economie. Door de wereldwijd opgelegde reisbeperkingen en roep tot ‘social distancing’ behoren deze sectoren tot die welke het hardst worden getroffen door de corona-crisis.
Nakoming van overeenkomsten
Veel ondernemers en particulieren ondervinden momenteel problemen bij de nakoming van contracten. Verplichtingen uit hoofde van overeenkomsten van bijvoorbeeld (in)koop, huur, distributie of geldlening kunnen in voorkomende gevallen niet – of niet tijdig – worden nageleefd. Sommige banken op onze eilanden hebben hun klanten inmiddels enkele maanden respijt verleend wat betreft de maandelijkse verplichtingen tot aflossing en rentebetaling. Maar niet alle crediteuren hebben de financiële ruimte of bereidheid hun debiteuren op vergelijkbare wijze tegemoet te komen.
Gewoonlijk leidt een tekortkoming in de nakoming tot wanprestatie, als gevolg waarvan een wettelijke plicht tot schadevergoeding ontstaat. Wanneer echter de tekortkoming het directe gevolg is van de corona-crisis, staat voor de schuldenaar mogelijk een beroep op overmacht of onvoorziene omstandigheden open.
Overmacht
Overmacht betreft de situatie waarin de tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend. Dat is het geval indien de tekortkoming niet is te wijten aan zijn schuld en ook niet krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. De drempel voor een geslaagd beroep op overmacht is hoog. In de huidige omstandigheden zal daar over het algemeen alleen sprake van zijn indien overheidsmaatregelen in verband met de corona-crisis het de schuldenaar feitelijk onmogelijk maken de contractueel bedongen prestatie te verrichten.
Als overmacht wordt aangenomen is er geen sprake van wanprestatie en heeft de schuldeiser geen recht op schadevergoeding wegens de tekortkoming aan de zijde van de schuldenaar. Aangezien nakoming vorderen niets zal opleveren zal de schuldeiser gehele of gedeeltelijke ontbinding van de overeenkomst kunnen overwegen.
Onvoorziene omstandigheden
In geval een beroep op overmacht niet aan de orde is dan kan een andere wettelijke regeling mogelijk uitkomst bieden. De wet bepaalt – kort samengevat – dat de rechter de gevolgen van een overeenkomst kan wijzigen of de overeenkomst kan ontbinden als sprake is van onvoorziene omstandigheden die van zodanige aard zijn dat ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst tot een onredelijke uitkomst zou leiden. Dit vloeit voort uit de eisen van redelijkheid en billijkheid die een belangrijke rol in het contractenrecht innemen. Aangezien de corona-crisis voor de gemiddelde ondernemer niet te voorzien is geweest kan dit mogelijk soelaas bieden voor contracten aangegaan voorafgaand aan het uitbreken van de crisis.
Vanzelfsprekend zijn de afspraken die partijen in het contract hebben gemaakt en de omstandigheden van het geval relevant. Een gang naar de rechter zal alleen nodig zijn indien partijen er onderling niet uitkomen. Net als bij overmacht zal een rechter terughoudendheid betrachten bij het ingrijpen in de contractuele rechtsverhouding tussen partijen op grond van onvoorziene omstandigheden.
Meer informatie
Wil u meer informatie over dit onderwerp, neem dan contact op met Tjarda Tazelaar of Ruthnialys Mogen of stuur een mail naar coronahelpdesk@vaneps.com.
