Inleiding
“Sta op, landgenoten staat op. De Surinaamse grond roept u. Waar onze voorouders ook vandaan kwamen. Wij moeten het land opbouwen*.” Voornoemd citaat uit het Surinaamse volkslied wordt juridisch kracht bijgezet in de Wet van 21 januari 2014, houdende vaststelling van de status van Personen van Surinaamse Afkomst en de Rechten en Plichten die uit die status voortvloeien (“Wet PSA”). De Wet PSA, tevens aangeduid als de “diasporawet” – vanwege het feit dat personen die burgers waren van Suriname vanwege diverse historische omstandigheden Suriname hebben verlaten om zich elders te vestigen – biedt de mogelijkheid aan personen met een Surinaamse afkomst zonder visum of werkvergunning te wonen en te werken in Suriname onder de in de Wet PSA gestelde voorwaarden.
Doel Wet PSA
Blijkens de memorie van toelichting van de Wet PSA heeft de wet tot doel het vastleggen van de relatie tussen de republiek van Suriname en personen van Surinaamse afkomst om deze personen de mogelijkheid te bieden in aanmerking te komen voor de voorzieningen die Suriname te bieden heeft.
PSA status
De PSA status betreft de status die kan worden verkregen door een Persoon van Surinaamse Afkomst (“PSA”), nadat hij of zij aan de daartoe bevoegde Surinaamse autoriteiten heeft aangegeven deze status te willen voeren, waarna conform de Wet PSA de status is geactiveerd via de bevoegde autoriteiten.
Diegenen die de PSA status hebben verkregen kunnen de PSA status op hun beurt inroepen voor gezinsleden, een wettige partner en minderjarige (pleeg)kinderen. Een ouder of voogd van minderjarigen die als PSA gerechtigden kunnen worden aangemerkt kan de PSA status van de minderjarigen inroepen.
PSA gerechtigden
De PSA status is gereserveerd voor een drietal groepen. Ten eerste noemt de Wet PSA als PSA gerechtigde iedere persoon die niet de Surinaamse nationaliteit bezit en die (i) in Suriname is geboren, met uitzondering van hen wier ouders, die zelf niet van Surinaamse afkomst zijn of waren, in buitenlandse dienst of voor studie of enig andere zaak tijdelijk in Suriname vertoeven of vertoefden bij de geboorte van die persoon. Ten tweede geldt als PSA gerechtigde (ii) iedere persoon (die niet de Surinaamse nationaliteit bezit en) niet in Suriname is geboren, maar die ten minste één ouder heeft die op basis van hetgeen genoemd onder “(i)” van Surinaamse afkomst is. Ten derde geldt als PSA gerechtigde iedere persoon die niet in Suriname is geboren, maar ten minste één grootouder heeft die op basis van hetgeen genoemd onder “(i)” van Surinaamse afkomst is. Deze brede kwalificatie wordt – zoals aangegeven in de memorie van toelichting – ingegeven door de veronderstelling dat de familiebanden in de eerste graad en de tweede graad voldoende binding met Suriname opleveren bij de personen van Surinaamse afkomst. Immers, zoals wordt aangegeven in de memorie van toelichting, is de familieband en het aanverwantschap tussen grootouder, ouder en kind ‘in de algemene Surinaamse praktijk’ bijzonder sterk.
Rechten en plichten als gevolg van PSA status
De PSA status brengt verschillende rechten en plichten met zich mee voortvloeiend uit de Wet PSA. Het betreft hier de mogelijkheid gebruik te maken van het recht:
(i) te allen tijde naar Suriname te vertrekken zonder de aanvraag van een visum dan wel enig ander document voor toelating in Suriname;
(ii) in geval van nood overal ter wereld medewerking te vragen van Surinaamse buitenlandse vertegenwoordigers in het buitenland;
(iii) tot zes maanden na aankomst in Suriname te verblijven en dit verblijf bij de vreemdelingendienst te verlengen met wederom zes maanden;
(iv) tot inschrijving bij de bevolkingsadministratie als ingezetene onder overlegging van de garantie dat in het levensonderhoud en de huisvesting kan worden voorzien;
(v) tot het verkrijgen van een bewijs van verblijf dan wel permanent verblijf van de vreemdelingendienst ter voorkoming dat personen van Surinaamse afkomst door wijziging van de status dan wel geldigheid van de documenten plotseling als illegaal in Suriname worden aangemerkt;
(vi) gedurende hun verblijf in Suriname te kunnen werken zonder de werkvergunning die voor vreemdelingen vereist is;
(vii) tot het verblijf voor onbepaalde tijd in Suriname tot zij zich bij verhuizing uit Suriname weer uitschrijven.
De plichten betreffen het verstrekken van (i) algemene informatie (persoonsgegevens) alsmede (ii) het actueel houden van de algemene informatie.
Afsluiting
De Wet PSA wordt in de media aangeduid als de “diasporawet” verwijzend naar het feit dat personen die burgers van Suriname waren vanwege diverse historische omstandigheden verspreid zijn over de wereld. Een enigszins vreemde benaming. Immers, de Wet PSA poogt het tegendeel te realiseren: het bijeenbrengen van Surinamers waar ook ter wereld met het doel de deuren te openen voor een verbeterd Suriname.
* Overeenkomstig de Nederlandse versie van het Surinaamse volkslied “God zij met ons Suriname”. De Surinaamse bewoordingen luiden als volgt: “Opo, kondreman un’ opo. Sranangron e kari un’. Wans’ ope tata komopo. Wi mu’ seti kondre bun”.
